Zamek w Morsku

Zamek w Morsku, inaczej Zamek Bąkowiec, to warownia rycerska, która powstał w XIV wieku. Znajduje się on w województwie śląskim. 

Historia:

Szacuje się, że w XIV wieku wzniesiono pierwszą drewnianą warownię. Założycielami zamku byli prawdopodobnie rycerze-rabusie. Król dowiedziawszy się o tym odebrał im zamek i przekazał klasztorowi w Mstowie. Pierwszą wzmiankę o zamku w Morsku zapisano w 1390 roku. Wiadomo, że burgrabią zamku został Piotr z Marcinowic w 1392 roku. W 1435 roku zamek wraz z całym majątkiem przejął Krystyn z  Koziegłów kasztelan sądecki. Nowy mór, który został wybudowany na przełomie XV i XVI wieku zawdzięcza się Włodkowom. 

Zamek przeszedł na własność rodziny Heppenów w XVII wieku . Panowali oni do XIX wieku. Witold Danielewicz Czeczott w 1927 roku kupił ruiny zamku. Po śmierci Witolda w 1945 roku cały majątek wykupił Zabrzański Zakład Naprawczy Przemysłu Węglowego i stworzył on ośrodek wypoczynkowy, wyciąg narciarski oraz kawiarnie z tarasem.  W 1967 roku ruiny zamku wpisano w rejestr zabytków. W 1999 roku cały ośrodek oraz ruiny zamku wykupiła firma KEM z Dąbrowy Górniczej.

Architektura:

Zamek w Morsku wybudowano na skale.  Do dzisiaj zachowały się fragmenty zamku jak np. kamienna brama, która prowadziła na dziedziniec. Dziedziniec ten otoczony był murem oraz małymi czworokątnymi pomieszczeniami.  Dookoła dziedzińca znajdowały się baszty, które pełniły funkcję obronną i obserwacyjną. 

Z zewnątrz zamek zbudowany był z kamieni wapiennych, a wewnątrz z kamiennego gruzu, który zalewany był wapienną zaprawą. W zamku znajdował się dziedziniec gospodarczy , baszty oraz sucha fosa. Na zamek można było się dostać tylko i wyłącznie na piechotę. Dzięki dogodnemu położeniu zamek był praktycznie nie do zdobycia .

Złoty Potok

Złoty Potok położony jest w województwie śląskim w gminie Janów na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej. Od 1975 do 1998 roku Złoty Potok należał do województwa częstochowskiego. 

Początki osadnictwa szacuje się na VIII – IX w. Pierwsza wzmianka o Potoku pochodzi z 1153 roku. Bartosz z rodu Odrowążów ufundował drewniany kościół w 1298 roku. W XV w zburzono drewniany kościół a na jego miejsce zbudowano murowany, który z czasem wielokrotnie przebudowywano. W drugiej połowie XV wieku Potok należał do rodziny Potockich . W XVI wieku wybudowano dwór w Złotym Potoku a cały majątek przeszedł na rodzinę Krasińskich. W 1851 roku majątek objęli Raczyńscy. 

Za Zielonym Stawem znajduje się młyn, który podciągnięty jest pod zabytek. Powstał on w XX wieku, a w 1928 roku ponownie odbudowany po pożarze. 

11 września 1944 roku w pobliskich lasach wybuchła bitwa pomiędzy Batalionem Partyzanckim, a Ekspedycją Niemiecką. W bitwie poległo 68 żołnierzy niemieckich oraz 25 partyzantów. Na Frontowej ścianie Kościoła W Złotym Potoku widnieje tablica upamiętniająca poległych partyzantów. 

Pobyt Zygmunta Krasińskiego

Złoty Potok od lipca do września 1857 roku zamieszkiwał wybitny polski twórca Zygmunt Krasiński, który przybył tu z żoną Elżbietą i dziećmi. Jego sielankowy pobyt przerwała śmierć jego najmłodszej córki . Obecnie dworek służy jako muzeum. 

Obiekty zabytkowe

·         Pałac Raczyńskich – na miejscu dzisiejszego pałacu w XVI wieku istniał dwór nazywany ZAMECZKIEM. W XIX wieku dwór popadł w taką ruinę, że nie nadawał się do zamieszkania. Wincenty Krasiński wykupił cały majątek i  w większości odnowił dwór w połowie XIX wieku. Na początku XX wieku Raczyńscy przebudowali pałac, którego kształt pozostał do dzisiaj. Od 1945 roku cały majątek przeszedł na rzecz państwa, a pałac przez wiele lat służył jako szkoła. Obecnie jest w bardzo złym stanie technicznym i nie nadaje się do zwiedzania. 

·         Grodzisko skalne, inaczej Osiedle Wały, to pierwszy gród, który powstał na tym terenie na przełomie VIII i IX wieku. Został zamieszkały w XII wieku.

Maczuga Herkulesa

Maczuga Herkulesa została zbudowana z wapieni. Znajduje się ona w Pieskowej Skale, nieopodal Zamku na obszarze Ojcowskiego Parku Narodowego.

Maczuga usytuowana jest na tzw. „Fortepianie” czyli na najniższej skale. Wysokość maczugi wynosi ok. 25 metrów. Powstała w wyniku krasowej działalności wód. W 1933 roku po raz pierwszy została zdobyta przez Leona Witka z Katowic. Upamiętnił to krzyżem, który znajduje się na szczycie maczugi. 

Maczuga Herkulesa – nazwa ta pochodzi od jej kształtu. Dawniej była różnie nazywana , a z każdą z tych nazw wiąże się legenda.

Maczuga Kraka – za panowania księcia Kraka jego kraj nachodził smok, który demolował królestwo. Smok ten na obiad jadł krowy a na kolację dziewice. Książę nie mogąc na to wszystko patrzeć, chwycił maczugę i z całej siły uderzył nią smoka w głowę, zabijając go na miejscu.  Krak umieścił maczugę na wyjeździe z doliny aby ostrzec każdego, który jedzie do Krakowa w złych zamiarach.

Sokola Skała – w wieży ojcowskiego zamku siedział kmieć, który został niesprawiedliwie oskarżony. Król oskarżył go o porzucenie pańszczyzny, której nie obrabiał. Skazaniec prosił strażników aby go wypuścili, lecz na marne.  Pewnego dnia arystokrata zamkowy przyszedł do kmiecia i powiedział, że jeżeli dostarczy mu pisklę sokole z maczugi Herkulesa to puści go wolno. Więzień myślał o tym przez kilka dni. Kiedy zasnął przez okno w wierzy wleciał tuzin sokołów, które zaniosły go na szczyt skały, ofiarowując mu pisklę.

Czarcia Skała – za czasów Jagiellonów żył czarnoksiężnik Twardowski. Podpisał umowę z diabłem, w której zawarte było to, że gdy Twardowski przyjedzie do Rzymu diabeł spełni jego trzy życzenia, a w zamian czarnoksiężnik odda mu swą duszę. Wśród zadań było przeniesienie skał do Doliny Prądnika i ustawienie ją grubszym końcem do góry.

Okiennik Wileki w Skarżycach

Okiennik Wielki zwany inaczej Dużym lub Skarżyckim powstał ze skał wapiennych. Położony jest w Gminie Kroczyce. Okiennik rozpoznawany jest dzięki skale, która posiada otwór skalny zwany „oknem”. 

Według Historyków ok. XII-XIII wieku u podnóża skał istniał obronny gród zbudowany z drewna. Ślady murów miały być widoczne jeszcze w XIX wieku. Dzięki legendom wiemy, że istniał tu gród lub osada, która zamieszkiwana była przez zbójników. Istnieje legenda, że Okiennik ma powiązania z Janosikiem, który ukrywał tu swoje skarby oraz z właścicielami zamku w Morsku. W 1921 roku znaleziono w jaskini narzędzia krzemienne, które obecnie znajdują się w Muzeum Archeologicznym w Krakowie .

W czasach współczesnych Okiennik jest miejscem rozpoznawalnym przede wszystkim przez osoby, które uprawiają wspinaczkę oraz przez odwiedzających turystów. Pierwsza wspinaczka na Okiennik miała miejsce w 1962 roku.